Skip to main content
x

Εἰς τὸ Ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Πόλεμος εἰς Μαραθῶνα. Τῆς Κυριακῆς Εξ Ἰουλίου 1824. Τύποις Ἀθηνῶν.

Μονόφυλλο, 29,8 Χ 19,5 εκ. – Τυπογραφείο Αθηνών

Το πρώτο προϊόν του τυπογραφείου των Αθηνών, όταν αυτό είχε στηθεί στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας. Πρόκειται για ειδησεογραφικού τύπου μονόφυλλο τυπωμένο στις 8 ή 9 Ιουλίου 1824.

Αρχείο Εντύπων, Ε 176

x

Εἰδοποίησις. Ἐν Σαλαμῖνι τῇ 18 Ἰουλίου 1824. Ὁ συντάκτης τῆς Ἐφημερίδος Γ. Ψύλλας. Τύποις Ἀθηνῶν. Παρὰ Ν. Βαρότζη.

Μονόφυλλο, 31 Χ 42 εκ. – Τυπογραφείο Αθηνών 

Αναγγελία έκδοσης της «Ἐφημερίδος τῶν Ἀθηνῶν», τυπωμένη στο Αμπελάκι της Σαλαμίνας. Ως «γνωμικόν» (μότο) της νέας εφημερίδας επιλέγεται η φράση «ἡ Παῤῥησία εἶναι ἡ ψυχὴ τῆς δικαιοσύνης», αφού όταν «οἱ πολίται εἶναι ἐλεύθεροι νὰ ὁμιλοῦν καὶ νὰ γράφουν τήν γνώμην των διὰ τὰ κοινὰ συμφέροντα, τότε λέγομεν ὅτι βασιλεύει εἰς τό ἔθνος ἐκεῖνο ἡ Παῤῥησία, τό Φῶς, ἡ Ἀλήθεια, ὁ Νόμος.».

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K11.I1

x

Προκήρυξις τῆς ἐν Ἀθήναις Φιλομούσου Ἑταιρείας. Ἐν Ἀθήναις, τῇ Α΄ Ὀκτωβ. 1824. Οἱ Ἔφοροι τῆς Φιλομούσου Ἑταιρείας, Ἰω. Γκούρας, Γ. Ψύλλας, Α. Πετράκης, Δ. ρ Κ. Βιτάλης. Ὁ Γραμματεὺς, Π. Ποῦλος. Ἐν τῇ Τυπογραφίᾳ Ἀθηνῶν. 

Μονόφυλλο, 29 Χ 20,5 εκ. – Τυπογραφείο Αθηνών 

Η Φιλόμουσος Εταιρεία των Αθηνών ανακοινώνει την επαναδραστηριοποίησή της και καλεί όσους επιθυμούν να συνδράμουν στην ευόδωση των εργασιών της, με σκοπό «τὴν φώτισιν τῆς ἑλληνικῆς νεολαίας», να την ενισχύσουν οικονομικά.

Αρχείο Φαρμακίδη, Φρ 36

x

Ἐφημερὶς Ἀθηνῶν. Αριθ. 11. Τετράδη, 8 Ὀκτωβρίου 1824.

Δίφυλλο, 29 Χ 25 εκ. – Τυπογραφείο Αθηνών 

Αρχείο Εντύπων, Ε 245

 

x

Ἑλληνικὰ Χρονικά. Αρ. 8. Μεσολόγγιον τῇ 26 Ἰαννουαρίου 1824.

Δίφυλλο, 25 X 19,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Η δημοσίευση γράμματος της Συνέλευσης του Μεσολογγίου προς τη Διοίκηση κρίθηκε αναγκαία για την ενημέρωση του αναγνωστικού κοινού της εφημερίδας.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.R1

x

Ἑλληνικὰ Χρονικά. Αρ. 10. Μεσολόγγιον τῇ 6 Φευρουαρίου 1824.

Δίφυλλο, 25 X 19,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Μεταξύ άλλων στο φύλλο αυτό δημοσιεύεται πρόταση του φιλέλληνα αντισυνταγματάρχη του βρετανικού στρατού Leicester Stanhope για τη σύσταση ελληνικής ταχυδρομικής υπηρεσίας με έδρα την Τριπολιτσά, αλλά και άρθρο με τίτλο «Περὶ τῆς ἐλευθερίας τοῦ τύπου καὶ περὶ τῆς ἐξετάσεως τῆς γενομένης εἰς ὅσα δια τοῦ τύπου ἐκδίδονται». Βρίσκουμε επίσης επιστολή του πολιτικού και λογίου Γεωργίου Αινιάν, με την οποία προτείνεται ο εμπλουτισμός της ύλης των Ἑλληνικῶν Χρονικῶν με γεωγραφικά άρθρα, τα οποία θα υπηρετούν την εθνική υπόθεση καλλιεργώντας τη συνείδηση της ιστορικής συνέχειας στις ελληνικές περιοχές.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.Τ1

x

Ἑλληνικὰ Χρονικά. Αρ. 16. Μεσολόγγιον τῇ 23 Φευρουαρίου 1824.

Δίφυλλο, 25 X 19,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Το συγκεκριμένο αντίτυπο του φύλλου 16 είχε σταλεί στον Leicester Stanhope. Μεταξύ των κειμένων που περιέχει ξεχωρίζει το ανυπόγραφο άρθρο «Ἡ Ἑλλάς πρὸς τοὺς Ἕλληνας», στο οποίο η προσωποποιημένη κοινή πατρίδα απευθυνόμενη στα τέκνα της με δραματικό τόνο προσπαθεί να αποτρέψει την εμφύλια σύγκρουση.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.W1

x

Prospectus. The Greek Telegraph. Missolonghi 16 (4) Marzo. 1824.

Μονόφυλλο, 25 X 18,8 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Αγγελία στα αγγλικά για την εγγραφή συνδρομητών στην εφημερίδα «Telegrafo Greco», που επρόκειτο να κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες στο Μεσολόγγι. Η ίδια αγγελία δημοσιεύτηκε και στην ιταλική γλώσσα δύο μέρες αργότερα, στις 6 Μαρτίου 1824, ενώ μια τρίτη δίγλωσση (ιταλικά και ελληνικά), με διαφορετικό κείμενο, τυπώθηκε τέσσερις μέρες μετά την κυκλοφορία του 1ου φύλλου της εφημερίδας, στις 24 Μαρτίου 1824.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.B2

x

Prospetto. Il Telegrafo Greco. Messolonghi, li 6 Marzo 1824.

Μονόφυλλο, 24,7 X 18,8 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Αγγελία στα ιταλικά για την εγγραφή συνδρομητών στην εφημερίδα «Telegrafo Greco», που επρόκειτο να κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες στο Μεσολόγγι.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.C2

x

Avviso – Εἴδησις. Messolonghi 24 (12) Marzo 1824. Μεσολόγγιον τῇ 12 (24) Μαρτίου 1824

Μονόφυλλο, 19,7 X 14,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Δίγλωσση αγγελία (στα ιταλικά και στα ελληνικά ) για την εγγραφή συνδρομητών και την εκδήλωση ενδιαφέροντος για τη δημοσίευση κειμένων στην εφημερίδα «Telegrafo Greco», που είχε αρχίσει να κυκλοφορεί στο Μεσολόγγι λίγες μέρες νωρίτερα.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.D2

x

Telegrafo Greco. No. 1. Messolonghi li 20 Marzo 1824

Δίφυλλο, 28 X 20 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας Telegrafo Greco.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.E2

x

Telegrafo Greco. No. 2. Messolonghi li 27 Marzo 1824

Δίφυλλο, 28 X 20,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Το δεύτερο φύλλο της εφημερίδας Telegrafo Greco.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.F2

x

Telegrafo Greco. No. 3. Messolonghi li 3 Aprile 1824

Δίφυλλο, 28 X 20,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Το τρίτο φύλλο της εφημερίδας Telegrafo Greco

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.G2

x

Λόγος Ἐπιτάφιος. Τοῦ Λὸρδ Νόελ Μπάϊρων Αὐτοσχεδιασμένος (α) καὶ ἐκφωνημένος ἀπὸ τὸν Κύριον Σπυρίδωνα Τρικούπην. Τυπόνεται διὰ προσταγῆς τῆς Διοικήσεως. Μισολόγγι 10 Ἀπριλλίου Τὴν Πέμπτην τῆς ἑβδομάδος τοῦ Πάσχα. 1824. ἐτυπώθη παρὰ Δ. Μεσθενέως

4ο (23 X 28,7 εκ.), 5 + 1 σ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Ο «Λόγος ἐπιτάφιος τοῦ Λόρδ Νοέλ Μπάϊρων» εκφωνήθηκε από τον Σπυρίδωνα Τρικούπη, ο οποίος (όπως αναφέρεται και στο ίδιο το φυλλάδιο) τον συνέθεσε «εἰς διάστημα τριῶν τεσσάρων ὡρῶν». Τυπώθηκε «διὰ προσταγῆς τῆς Διοικήσεως» και πρωτοκυκλοφόρησε ως παράρτημα του υπ’ αριθ. 31 φύλλου της εφημερίδας Ἑλληνικὰ Χρονικὰ στις 16 Απριλίου 1824. Τον θάνατο του ποιητή είχε αναγγείλει η ίδια εφημερίδα στο φύλλο της 9ης Απριλίου. Ο ίδιος λόγος αναδημοσιεύτηκε και από άλλες εφημερίδες της περιόδου.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.R2

x

Telegrafo Greco. No. 6. Messolonghi li 24 Aprile 1824

Δίφυλλο, 28 X 20 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Το έκτο φύλλο της εφημερίδας Telegrafo Greco, με το οποίο αναγγέλλεται ο θάνατος του Λόρδου Βύρωνα, εξ ου και το πένθιμο μαύρο πλαίσιο.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.I2

x

Ἑλληνικὰ Χρονικά. Αρ. 34. Μεσολόγγιον τῇ 26 Ἀπριλλίου 1824.

Δίφυλλο, 25 X 19,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου 

Στο φύλλο δημοσιεύεται επιστολή του L. Stanhope προς τους κατοίκους των Ψαρών, με την οποία τους πληροφορεί ότι τους στέλνει «μίαν τυπογραφίαν» και τους ζητά να την αξιοποιήσουν «εἰς φωτισμόν τῶν κατοίκων τοῦ Ἀρχιπελάγους». Ο τυπογραφικός εξοπλισμός έφτασε τελικά στα Ψαρά μαζί με μια ομάδα φιλελλήνων τεχνικών. Ο επικεφαλής της ομάδας αυτής χάθηκε, μαζί με τον τυπογραφικό εξοπλισμό, όταν οι Οθωμανοί κατέστρεψαν το νησί, τον Ιούνιο του 1824.

 Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.Y1

x

Περίοδος Β΄. Ἀριθ. 30. Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος. Ἐν Ἄργει τῇ 27 Ἀπριλ. 1824. Διορίζεται ἡ ἀνατύπωσις. Ἐν Μεσολογγίῳ 22 Μαΐου 1824. Ἐκ τῆς Τυπογραφίας Δ. Μεσθενέως.

Μονόφυλλο, 31,5 Χ 21,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Επανέκδοση του εγγράφου που περιέχει τις αποφάσεις του Βουλευτικού Σώματος για τη διαχείριση πρώτου εξωτερικού δανείου. Το έγγραφο είχε πρωτοτυπωθεί στο τυπογραφείο της Ύδρας αμέσως μετά την υπογραφή του, στα τέλη Απριλίου 1824.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.N

x

Telegrafo Greco. No. 10. Messolonghi li 22 Maggio 1824

Δίφυλλο, 28 X 20 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου 

Ο επικήδειος του Σπυρίδωνα Τρικούπη για τον Λόρδο Βύρωνα, όπως αναδημοσιεύτηκε στο υπ. αριθ. 10 φύλλο του «Telegrafo Greco».

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.M2

x

Ἑλληνικὰ Χρονικά. Αρ. 42. Μεσολόγγιον τῇ 24 Μαΐου 1824.

Δίφυλλο, 25 X 19,4 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Στο φύλλο αυτό δημοσιεύονται ειδήσεις σχετικές με «τοὺς κατὰ τῶν ἀντιπατριωτῶν θριάμβους τῆς Διοικήσεώς μας». Ανάμεσα στους «αντιπατριώτες» αυτούς ο Κολοκοτρώνης, ο Πλαπούτας, ο Νικηταράς (σελ. 2), ενώ ο Καραϊσκάκης αποκαλείται «ταραχοποιός» (σελ. 3). Ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται και ο συντάκτης της εφημερίδας υποστηρίζει τη μία από τις δύο πλευρές, χωρίς ωστόσο να έχει και την έγκρισή της.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.Z1

 

x

Ἑλληνικὰ Χρονικά. Αρ. 43. Μεσολόγγιον τῇ 28 Μαΐου 1824

Δίφυλλο, 22 X 17,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Ένα από τα φύλλα τα οποία στο κάτω περιθώριο της 4ης σελίδας έχουν ένα είδος κολοφώνα με τις ιδιότητες και τα ονοματεπώνυμα των συντελεστών της έκδοσης: «Συντάκ.[της] Ι. Ιάκωβος Μάγερ. * Τυπ.[ογραφία] Δημητρίου Μεσθενέως».

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.A2

x

Ἑλληνικὰ Χρονικά. Αρ. 58. Μεσολόγγιον τῇ 16 Ἰουλίου 1824.

Δίφυλλο, 25,5 Χ 19,4 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου 

Σε άρθρο γνώμης για τα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας, που δημοσιεύεται στο φύλλο αυτό, ο συντάκτης, προκειμένου να ενισχύσει τα επιχειρήματά του, παραθέτει και ομιλία του θρυλικού Σιμόν Μπολιβάρ, τον οποίο προβάλλει ως παράδειγμα στρατιωτικού ηγέτη που συμπεριφέρεται ως εχέφρων πολίτης.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K11.D

x

Ἑλληνικὰ Χρονικά. Αρ. 59. Μεσολόγγιον τῇ 19 Ἰουλίου 1824.

Δίφυλλο, 24,8 Χ 19,2 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου 

Πάνω δεξιά ο άνθρωπος που φρόντισε για την αποστολή του αντιτύπου αυτού έχει σημειώσει τον αποδέκτη, που ήταν ο Άγγλος πολιτικός λόρδος John Russel στο Λονδίνο, και κάτω δεξιά τον τυπογράφο, που ήταν ο Δημήτριος Μεσθενεύς «Stampe[ria] D. Mestené».

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K11.E

x

Ἑλληνικὰ Χρονικά. Αρ. 61. Μεσολόγγιον τῇ 26 Ἰουλίου 1824.

Δίφυλλο, 25 Χ 19 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Το φύλλο αυτό παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αφενός επειδή περιέχει ένα άρθρο υπέρ της ελευθεροτυπίας με τίτλο «Πρέπει νὰ λέγῃ τίς τὴν ἀλήθειαν εἰς τὰς ἐφημερίδας;» και αφετέρου, και κυρίως, επειδή μας πληροφορεί για ένα δίκτυο διανομής δωρεάν αντιτύπων της εφημερίδας με εντολή της κυβέρνησης Κουντουριώτη στην περιοχή της Δυτικής Στερεάς Ελλάδος.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K11.F

x

Telegrafo Greco. No. 20. Messolonghi il 31 Luglio 1824.

Δίφυλλο, 29 Χ 20,5 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Το πρώτο κείμενο που δημοσιεύεται στο φύλλο αυτό είναι η διακοίνωση που έστειλε ο Μέγας Βεζύρης Μεχμέτ Σαΐτ Γκαλίπ Πασάς στον πρέσβη της Αγγλίας Strangford στις 9 Απριλίου 1824, διαμαρτυρόμενος για το γεγονός ότι η Αγγλία αντιφάσκει επειδή αφενός δηλώνει επίσημα ότι μακραίωνη φιλία τη συνδέει με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και αφετέρου, επικαλούμενη το εσωτερικό της δίκαιο, δεν εμποδίζει τους υπηκόους της να στηρίζουν ποικιλοτρόπως την Ελληνική Επανάσταση.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K11.A

x

Προκήρυξις. Κάτοικοι τῆς Ἀκαρνανίας καὶ Αἰτωλίας. Τῇ 4 Αὐγούστου 1824. Μοναστήρι Λιγοβιτζίου. Α. Μαυροκορδάτος.

Μονόφυλλο, 30,8 Χ 21,2 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Προκήρυξη του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου προς τους κατοίκους της Ακαρνανίας και Αιτωλίας με την οποία ζητείται εμφατικά από τους άντρες να σπεύσουν στα ελληνικά στρατόπεδα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα οθωμανικά στρατεύματα, και διατυπώνονται με σφοδρότητα απειλές μελλοντικών κυρώσεων για όσους αδιαφορήσουν.

Αρχείο Εντύπων, Ε 177

x

Αρ. 66. Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος. Ὁ Γενικὸς Διευθυντὴς τῆς Δυτικῆς Χ. Ἑλλάδος. Τῇ 4 Αὐγούστου 1824. Μοναστήρι Λιγοβιτζίου. Α. Μαυροκορδάτος.

Μονόφυλλο, 30,2 Χ 20,8 εκ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Διάταγμα του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου για τη λήψη μέτρων ενόψει της εισβολής του εχθρικού στρατού στην Αιτωλία και Ακαρνανία.

Αρχείο Εντύπων, Ε 178

x

Ἱστορικὴ καὶ Κριτικὴ Σύνοψις τῶν ἐν Κρήτῃ διατρεξάντων ἀπὸ τῆς πτώσεως τοῦ πρώτου Διοικητοῦ ταύτης ἱππέως Ἀφεντούλιεφ μέχρι τῆς σήμερον […] ὑπὸ Π. Νικολαΐδου, Γράψαντος τὸ τέταρτον ἔτος τῆς Ἑλληνικῆς Ανεξαρτησίας καὶ κατὰ μῆνα Μάϊον φθίνοντα. Μεσολόγγιον. Εκ τῆς Τυπογραφίας Δημητρίου Μεσθενέως. 1824 

8ο (22,3 Χ 15,8 εκ.), 19 σ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου

Το φυλλάδιο τυπώθηκε σε 500 περίπου αντίτυπα. 75 συνδρομητές είχαν προαγοράσει 315 από αυτά, ενώ περί τα 200 διένειμε δωρεάν ο συγγραφέας σε «οὐκ ἐν εὐπορίᾳ ὄντας συναδελφούς του». Το αντίτυπο που εκτίθεται είχε προσφερθεί από τον τυπογράφο Δημήτριο Μεσθενέα στον φιλέλληνα συνταγματάρχη Leicester Stanhope. Στο verso της σελίδας τίτλου υπάρχει η σχετική χειρόγραφη αφιέρωση.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K11.R

x

Προσωρινὸν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος. Καὶ Σχέδιον Ὀργανισμοῦ Τῶν Ἐπαρχιῶν αὐτῆς Ἀμφότερα ἐπιδιορθωμένα καὶ ἐπικυρωμένα ὑπὸ τῆς Δευτέρας Ἐθνικῆς Νομοθετικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως ἐν Ἄστρει. οἷς ἕπονται τὸ Πολιτικὸν Σύνταγμα τῆς Βρεταννίας καὶ τὸ τῶν Ἡνωμένων Ἐπικρατειῶν τῆς Ἀμερικῆς. Μετὰ τῆς Διατυπώσεως τοῦ Συνεδρίου αὐτῶν, ἐξ Ἀγγλικῶν καὶ Γαλλικῶν Συγγραμμάτων μεταφρασθέντα Ὑπὸ Α. Πολυζωΐδου.

4ο (21,3 Χ 28 εκ.), 4 χ.α. + ς’ + 132 σ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου 1824

Η έκδοση αυτή του Προσωρινού Πολιτεύματος στο Μεσολόγγι συμπληρώνεται με τη μετάφραση του βρετανικού και του αμερικανικού συντάγματος από τον Αναστάσιο Πολυζωίδη. Οι μεταφράσεις των συνταγματικών κειμένων εμπλουτίζονται με σχόλια και υποσελίδιες σημειώσεις.

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, Βιβλιοθήκη Μαυροκορδάτου-Μπαλτατζή, ΝΟΜ-2213 β

x

Ἱστορία τῆς Δυτικῆς Χ: Ἑλλάδος Ποίημα Ἁπλοῦν Περιέχον πρῶτον τὴν ἐκστρατείαν τοῦ Ὀμὲρ Πασᾶ, Ρουσὶτ Πασᾶ, Ἰσοὺφ Πασᾶ, καὶ Ἰσμαὴλ Πασᾶ, ἐναντίον τῆς Δυτικῆς Χ. Ἑλλάδος, τὸν ἀποκλεισμὸν τοῦ Μεσολογγιου, καὶ τέλος τὴν καταστροφὴν τῶν Τούρκων· […] Δεύτερον, τὴν ἐκστρατείαν τοῦ Σκόνδρα καὶ τοῦ Ὀμὲρ Πασᾶ, ἐναντίον τῆς ἰδίας Επαρχίας, καὶ τὸν στενὸν ἀποκλεισμὸν τοῦ Ἀνατωλικοῦ.

4ο (18,6 Χ 27 εκ.), 24 σ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου, 1824

Έμμετρες αφηγήσεις των αναφερόμενων στον τίτλο γεγονότων, συνθεμένες από τον Μεσολογγίτη στιχοπλόκο Στασινό Μικρούλη και τυπωμένες με πρωτοβουλία του Σπυρίδωνα Παιδάκου. Του φυλλαδίου αυτού, που πουλιόταν σ’ ένα μεσολογγίτικο μαγαζί, σώζονται σήμερα μόνο δύο αντίτυπα, το ένα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, Βιβλιοθήκη Μαυροκορδάτου-Μπαλτατζή, ΝΦ-847-P

x

Πρὸς τοὺς Παραστάτας τοῦ Ἔθνους, καὶ πρὸς τὸ Πανελλήνιον. [στὸ τέλος (σ. 7):] Τὴν 27 Ὀκτωβρίου 1824 ἐκ τοῦ περὶ τὰς παλαιὰς Πάτρας Στρατοπέδου. Ὁ Πατριώτης Ἀνδρέας Λόντος.

4ο (24,5 Χ 37 εκ.), 7 σ. – Τυπογραφείο Μεσολογγίου, 1824

Ο Ανδρέας Λόντος στο κείμενό του αυτό αναφέρεται στις αιτίες που προκάλεσαν τη διάλυση του ελληνικού στρατοπέδου στην Πάτρα και ασκεί κριτική σε όσους διαχειρίζονται τους εθνικούς πόρους. Το φυλλάδιο τυπώθηκε ως Παράρτημα της εφημερίδας Ἑλληνικὰ Χρονικά.

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, ΙΣΤ-2935-P

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Νήσου Ὕδρας. Αρ. 1. Ὕδρᾳ τῇ 10 Μαρτίου 1824. 

Δίφυλλο, 27,7 Χ 21,3 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου, στοιχειοθετημένο, όπως και τα επόμενα ως το φύλλο 14, με κάπως κακότεχνα τυπογραφικά στοιχεία χαραγμένα και χυτευμένα στην Ύδρα.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.V

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Νήσου Ὕδρας. Αρ. 2. Ὕδρᾳ τῇ 14 Μαρτίου 1824. 

Δίφυλλο, 27,7 X 21,7 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.W

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Νήσου Ὕδρας. Αρ. 3. Ὕδρᾳ τῇ 17 Μαρτίου 1824. 

Δίφυλλο, 27,7 X 21,7 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.X

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Νήσου Ὕδρας. Αρ. 5. Ὕδρᾳ τῇ 24 Μαρτίου 1824. 

Δίφυλλο, 26 X 20,4 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K7.Q2

x

Παράρτημα τοῦ 13 Ἀριθ. τοῦ Φίλου τοῦ Νόμου. Λόγος ἐπιτάφιος τοῦ Λόρδ Γεωργίου Νόελ Μπάιρων. Ἐκφωνημένος ἀπὸ τὸν Κ. Σπυρίδωνα Τρικούπην εἰς Μισολόγγιον τῇ 16 Ἀπριλ. 1824

Μονόφυλλο, 28 Χ 21,5 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Ο επικήδειος του Σπυρίδωνα Τρικούπη για τον Λόρδο Μπάιρον, όπως αναδημοσιεύτηκε σε δύο μέρη (στις 28 Απριλίου 1824 και στις 2 Μαΐου 1824) ως παράρτημα στα υπ. αριθ. 13 και 14 φύλλα της εφημερίδας «Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου».

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.J1

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Διοικήσεως καὶ τῆς Νήσου Ὕδρας. Αριθ. 14. Ὕδρα τῇ 2 Μαΐου 1824

Δίφυλλο (συνοδεύεται από μονόφυλλο παράρτημα), 28 Χ 21,5 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Αναδημοσιεύεται η συνέχεια και, στο παράρτημα, το τέλος του επικήδειου του Σπ. Τρικούπη για τον Λόρδο Βύρωνα.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.K1

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Διοικήσεως καὶ τῆς Νήσου Ὕδρας. Αριθ. 15. Ὕδρα τῇ 5 Μαΐου 1824

Δίφυλλο, 29 Χ 21,5 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Το 15ο φύλλο της εφημερίδας Ὁ Φίλος του Νόμου και το πρώτο που στοιχειοθετήθηκε με καινούργια τυπογραφικά στοιχεία, δωρεά του γαλλικού εκδοτικού οίκου και τυπογραφείου Didot στους επαναστατημένους Έλληνες.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.L1

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Διοικήσεως καὶ τῆς Νήσου Ὕδρας. Αριθ. 16. Ὕδρα τῇ 9 Μαΐου 1824

Δίφυλλο, 28 Χ 21,5 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Η τελευταία σελίδα του 16ου φύλλου, στο τέλος της οποίας ο εκδότης της εφημερίδας Ιταλός φιλέλληνας Ιωσήφ Κιάππε παρακαλεί τους συνδρομητές που δεν έχουν πληρώσει ακόμα την πρώτη εξαμηνιαία συνδρομή να το κάνουν, «ἂν ἐπιθυμοῦν νὰ τοὺς στέλλεται εἰς τὸ ἑξῆς ἡ ἐφημερίς».

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.M1

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Διοικήσεως καὶ τῆς Νήσου Ὕδρας. Αριθ. 17. Ὕδρα τῇ 12 Μαΐου 1824

Δίφυλλο, 27,2 Χ 21,5 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Δημοσιεύεται έγγραφο της Συνέλευσης των εκπροσώπων της Στερεάς Ελλάδος προς την επαναστατική κυβέρνηση. Στο έγγραφο απαριθμούνται σημαντικές αποφάσεις που έλαβαν οι Στερεοελλαδίτες πολιτικοί και στρατιωτικοί, τον Απρίλιο του 1824, για τη διαχείριση της τοπικής εξουσίας και την υπαγωγή της στην κεντρική Διοίκηση.

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.N1

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Διοικήσεως καὶ τῆς Νήσου Ὕδρας. Αριθ. 20. Ὕδρα τῇ 23 Μαΐου 1824

Μονόφυλλο, 28 Χ 21,5 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Δημοσιεύεται άρθρο «Περί ἀληθοῦς Ἐλευθερίας. Ὅτι Ἐλευθερία δέν ὑπάρχει, ὅπου Νόμος δέν βασιλεύει».

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.Q1

x

Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου. Ἐφημερίς τῆς Διοικήσεως καὶ τῆς Νήσου Ὕδρας. Αριθ. 22. Ὕδρα τῇ 30 Μαΐου 1824.

Μονόφυλλο, 27 Χ 22 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Πρώτη είδηση στο φύλλο αυτό η διοργάνωση φιλελληνικής εκδήλωσης στη Νέα Υόρκη στις 5 Φεβρουαρίου 1824, με τη συμμετοχή μελών της υψηλής κοινωνίας και με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για την υποστήριξη της ελληνικής επανάστασης. Στον χώρο της εκδήλωσης υπήρχε προτομή του Μάρκου Μπότσαρη, την οποία ο ομιλητής «ἐστεφάνωσε […] μὲ προητοιμασμένον στέφανον δάφνης».

Αρχείο Φιλελληνικού Κομιτάτου, K10.S1

x

Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος. Τὸ Ὑπουργεῖον τοῦ Δικαίου Πρὸς τὸ Πανελλήνιον. Ἐν Ναυπλίῳ, τῇ 9 σεπτεμβρίου 1824. Ὁ Ὑπουργὸς τοῦ Δικαίου Ἰωάννης Θεοτόκης. Ὁ Γεν. Γραμματ. τοῦ Ὑπουργείου Δημ. Νέγρης.

Μονόφυλλο, 33 Χ 21,5 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Εγκύκλιος της Προσωρινής Διοίκησης της Ελλάδος, η οποία συνόδευε την έκδοση του βιβλίου Κῶδιξ τῶν Νόμων. Φυλλάδιον Α΄. Ἀπάνθισμα τῶν Ἐγκληματικῶν Τῆς Β. Ἐθνικῆς Συνελεύσεως τῶν Ἑλλήνων. Ἐκ τῆς ἐν Ὑδρᾳ τυπογραφίας, 1824.

Αρχείο Εντύπων, Ε 179

x

Ἕλληνες! Ἐν Ὕδρᾳ, τῇ 15 νουεμβριου 1824. Ὁ πατριώτης Γ. Κουντουριώτης.

Μονόφυλλο, 44,2 X 33 εκ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Χαρακτηριστικό τεκμήριο των συγκρούσεων κατά τον δεύτερο εμφύλιο πόλεμο. Ο εκλεκτός του αγγλικού κόμματος Γεώργιος Κουντουριώτης υπογράφει εδώ ένα κείμενο που έχει στόχο την ηθική καταδίκη των πολιτικών του αντιπάλων.

Αρχείο Εντύπων, Ε 180

x

Νόμος τῆς Ἐπιδαύρου. Ἤτοι Προσωρινὸν Πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος. Ἐν Ἄστρει τῇ ΙΓ. Ἀπριλλίου ΑΩΚΓ. καὶ Γ. τῆς Ἑλληνικῆς Ἀνεξαρτησίας. Ἐν Ὕδρᾳ, 22 Αὐγούστου 1824 καὶ 4 τῆς Ἀνεξαρτησίας.

8ο (18,2 Χ 23,5 εκ.), 54 σ. – Τυπογραφείο Ύδρας

Περιέχει την Προκήρυξη της Α΄ Εθνικής Συνέλευσης της Επιδαύρου, το Προσωρινόν Πολίτευμα, όπως διαμορφώθηκε στη Β΄ Εθνική Συνέλευση του Άστρους, και άλλες νομοθετικές πράξεις της Εθνοσυνέλευσης αυτής.

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, ΝΟΜ-2006-QHE

Το Τυπογραφείο των Αθηνών

Στην Αθήνα, όπως και στο Μεσολόγγι, η επίδραση του Στάνχοπ υπήρξε καθοριστική για τη δημιουργία τυπογραφείου. Αρχικά, το τυπογραφικό πιεστήριο που είχε αποστείλει το Φιλελληνικό Κομιτάτο του Λονδίνου και είχε φέρει μαζί του ο Στάνχοπ λειτούργησε στη Σαλαμίνα. Στις 18 Ιουλίου του 1824 τυπώθηκε εκεί το πρώτο έντυπο του τυπογραφείου, η Εἰδοποίησις, σχετικά με την επικείμενη έκδοση της Ἐφημερίδος Ἀθηνῶν, με συντάκτη τον Γεώργιο Ψύλλα και τυπογράφο τον Νικόλαο Βαρότση. Το πρώτο φύλλο της Ἐφημερίδος Ἀθηνῶν τυπώθηκε στις 20 Αυγούστου του 1824. Το τυπογραφείο μεταφέρθηκε στην Αθήνα στα τέλη του ίδιου μήνα. Στεγάστηκε σε κτήριο που παραχωρήθηκε από την κοινότητα και συνέχισε ομαλά τη λειτουργία του μέχρι τον Μάιο του 1825, οπότε λόγω της ανησυχίας για ενδεχόμενη επίθεση από τα τουρκικά στρατεύματα μεταφέρθηκε και πάλι στη Σαλαμίνα. Αργότερα επέστρεψε και πάλι στην Αθήνα και λειτούργησε έως τον Απρίλιο του 1826, οπότε και τερματίστηκαν οριστικά οι εργασίες του.

Το κύριο προϊόν της λειτουργίας του τυπογραφείου ήταν η Ἐφημερίς Ἀθηνῶν, το περιεχόμενο της οποίας δεν περιοριζόταν μόνο στην ειδησεογραφία για τον πόλεμο και τη διεξαγωγή του  αλλά επεκτεινόταν και στη δημοσίευση άρθρων πολιτικής θεωρίας, κειμένων σχετικών με την προαγωγή της παιδείας, ακόμη και ειδήσεων που αφορούσαν τη ζωή στην Αθήνα και τα προβλήματά της. Η υπόλοιπη παραγωγή του τυπογραφείου των Αθηνών ήταν μικρή και απαρτιζόταν από προκηρύξεις της Φιλομούσου Εταιρείας, διαταγές του Φαβιέρου και φυλλάδια που εξυπηρετούσαν τις επιταγές του Αγώνα. Ξεχωριστή μνεία αξίζει να γίνει για την έκδοση Τὰ Λυρικὰ καὶ Βακχικὰ του Αθ. Χριστόπουλου, η οποία διαφοροποιείται λόγω περιεχομένου από τις τυπικές εκδόσεις των άλλων τυπογραφείων της Επανάστασης.

Το Τυπογραφείο του Μεσολογγίου

Το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης το Μεσολόγγι αναδείχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του επαναστατικού αγώνα συνέβαλε ώστε η σύσταση τυπογραφείου στην πόλη να είναι σχεδόν επιβεβλημένη, προκειμένου να καλυφθούν οι πολιτικές και στρατιωτικές απαιτήσεις. Καθοριστική για τη δημιουργία τυπογραφείου εκεί ήταν η συμβολή τριών σπουδαίων προσωπικοτήτων: του Άγγλου συνταγματάρχη Λέστερ Στάνχοπ (Leicester Stanhope), του Λόρδου Βύρωνα και του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Τον Δεκέμβρη του 1823, ο Στάνχοπ έφτασε στο Μεσολόγγι ως απεσταλμένος του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου με σκοπό την οργάνωση ταχυδρομείου και υγειονομικής υπηρεσίας και τη σύσταση τυπογραφείων. Επικεντρώθηκε κυρίως στις προσπάθειες έκδοσης εφημερίδας, της οποίας μάλιστα ο τίτλος Ἑλληνικὰ Χρονικὰ είχε ήδη βρεθεί, πριν ακόμη φθάσει στην πόλη ο τυπογραφικός εξοπλισμός με τη φροντίδα του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου. Ο Ελβετός φιλέλληνας Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ (Johann Jacob Meyer) ανέλαβε τη σύνταξη της εφημερίδας και στις 18 Δεκεμβρίου του 1823 τυπώθηκε η προκήρυξη της έκδοσης των Ἑλληνικῶν Χρονικῶν από τον τυπογράφο Δημήτριο Μεσθενέα, με τη χρήση ενός στοιχειώδους πιεστηρίου που βρισκόταν ήδη εκεί. Το τυπογραφείο συνέχισε τη λειτουργία του κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης και το προσωπικό του έπεσε μαχόμενο κατά την Έξοδο.

Στην ύλη των Ἑλληνικῶν Χρονικῶν συμπεριλαμβάνονταν εκτός από προκηρύξεις και ανακοινώσεις της ελληνικής διοίκησης, εσωτερικές και εξωτερικές ειδήσεις, πολεμικά ανακοινωθέντα, καθώς και πληροφορίες για τις κινήσεις των Τούρκων και του ελληνικού στρατού και στόλου. Επιπλέον, συχνά δημοσιεύονταν φιλολογικά άρθρα και λογοτεχνικά κείμενα, επιστολές συνδρομητών, μεταφρασμένα αποσπάσματα από ευρωπαϊκές και αμερικανικές εφημερίδες, ιδίως όσα αφορούσαν τον ελληνικό αγώνα, αλλά και άρθρα του Μάγερ για βασικές αρχές και ιδέες του Διαφωτισμού. Τέλος η παρουσία του Λόρδου Βύρωνα, του συνταγματάρχη Στάνχοπ και άλλων πολλών Φιλελλήνων, συνετέλεσε ώστε να παρουσιάζονται στα Ελληνικά Χρονικά ειδήσεις, πληροφορίες και ενδιαφέρουσες εξιστορήσεις για το φιλελληνικό κίνημα.

Εκτός από τα Ἑλληνικὰ Χρονικὰ το τυπογραφείο επιχείρησε  το 1824 και την έκδοση ξενόγλωσσου φύλλου με τον τίτλο Telegrafo Greco με άρθρα στα ιταλικά, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά, για να υποστηρίξει την ελληνική υπόθεση στο εξωτερικό. Επίσης, στο Μεσολόγγι τυπώθηκε και μια σειρά από άλλα έντυπα – μονόφυλλα, φυλλάδια και βιβλία – για θέματα όπως η προστασία της υγείας των στρατιωτών, πεζές ή έμμετρες διηγήσεις γεγονότων της επανάστασης και τα διάφορα πολιτεύματα και διοικητικά συστήματα. Στο Μεσολόγγι εκδίδεται και για πρώτη φορά σε ελληνικό έδαφος ο Ὕμνος εἰς τήν Ἐλευθερίαν του Διονυσίου Σολωμού το 1825.

Το Τυπογραφείο της Ύδρας

Στην Ύδρα, χάρη στη λειτουργία του μικρού αυτοσχέδιου πιεστηρίου του Ιάκωβου Τομπάζη ήδη από το 1822 τυπώθηκαν φυλλάδια που κάλυψαν στοιχειωδώς τις σχετικές διοικητικές και άλλες ανάγκες κατά τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης. Τους πρώτους μήνες του 1824 έφθασαν δύο καινούργια πιεστήρια εκ των οποίων το ένα δωρήθηκε στο ελληνικό έθνος από τον Γάλλο φιλέλληνα A. F. Didot. Η αποστολή του σύγχρονου και πλήρους τυπογραφικού εξοπλισμού συνετέλεσε ώστε η ανεκπλήρωτη μέχρι τότε επιθυμία για έκδοση εφημερίδας να πραγματοποιηθεί. Στις 25 Φεβρουαρίου ο Ιταλός Ιωσήφ Κιάππε, εγκατεστημένος στην Ύδρα ήδη από τον Μάιο του 1820, δημοσίευσε την Προκήρυξιν τῆς ἐφημερίδος τῆς Ὕδρας ἐπιγραφομένης ὁ Φίλος τοῦ Νόμου και στις 10 Μαρτίου 1824 κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της εφημερίδας με συντάκτη τον ίδιο και τυπογράφο τον Κ. Τόμπρα. Ο Κιάππε επεδίωξε να αποτελέσει η εφημερίδα της Ύδρας Εφημερίδα της Διοικήσεως, το δε τυπογραφείο να λειτουργήσει ως τυπογραφείο της Διοίκησης, όπου θα τυπώνονταν τα αναγκαία διοικητικά έντυπα. Με αυτή την ιδιότητα λειτούργησε μέχρι τα μέσα του 1825, οπότε και άρχισε να λειτουργεί στο Ναύπλιο νέο τυπογραφείο της Διοίκησης. Ως απλό τυπογραφείο της Ύδρας συνέχισε τη δραστηριότητά του μέχρι το 1827, οπότε και τερματίστηκε η λειτουργία του.

Εκτός από την εφημερίδα Ὁ Φίλος τοῦ Νόμου, κυκλοφόρησαν επίσης προκηρύξεις και διαταγές της Προσωρινής Διοικήσεως αλλά και έντυπα απαραίτητα για την άσκηση του καθημερινού έργου της και των υπηρεσιών της, όπως για παράδειγμα διπλώματα πολεμικών και εμπορικών πλοίων, «διαβατήρια» και «διαμονές» κ.ά. Από το τυπογραφείο της Ύδρας κυκλοφόρησε ακόμη ο Νόμος τῆς Ἐπιδαύρου, δηλαδή το αναθεωρημένο στο Άστρος Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος, αλλά και η Ἐπιστολή Ἑλληνίδων τινῶν πρός τάς Φιλελληνίδας, η οποία συντάχθηκε από την Ευανθία Καΐρη, συνυπογραφόταν από 31 ακόμα Ελληνίδες και αποτελούσε προσπάθεια ευαισθητοποίησης των γυναικών της Ευρώπης για την υποστήριξη της Επανάστασης. Ανάμεσα στις εκδόσεις του τυπογραφείου συγκαταλέγεται και ένας σχετικά μικρός αριθμός βιβλίων, ενταγμένων, πάντως, στις ανάγκες του Αγώνα, αλλά και του μελλοντικά ανεξάρτητου κράτους, όπως ήταν το Ἀλφαβητάριον Μεθοδικόν, η Πολιτικὴ Κατήχηση εἰς χρῆσιν τῶν Ἑλλήνων και η Συλλογὴ τῶν Ἀρχῶν τοῦ Πρωτοτύπου καὶ τοῦ ἐκ Συνθήκης τῆς Εὐρώπης Δικαιώματος τῶν Ἐθνῶν περὶ τῶν Θαλασσίων Λειῶν καὶ τῆς Οὐδετερότητος από τον Ιταλό φιλέλληνα A. Palma. Τέλος, το 1827 ο Κιάππε επιχείρησε και την έκδοση μιας γαλλόφωνης εφημερίδας με τον τίτλο L’ Abeille Grecque (Ελληνική  Μέλισσα) με στόχο την ενημέρωση του ευρωπαϊκού κοινού για τον Αγώνα.

Εκθέματα