Αδαμάντιος Κοραής

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ

Ο Αδαμάντιος Κοραής, με το ψευδώνυμο Ἀτρόμητος ὁ ἐκ Μαραθῶνος, δημοσιεύει το 1801 στο Παρίσι –και όχι στην Αλεξάνδρεια, όπως αναγράφεται στη σελίδα τίτλου– το Σάλπισμα Πολεμιστήριον, συνδέοντας το αίτημα για την απελευθέρωση των Ελλήνων από την οθωμανική κυριαρχία με  την εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Στην προμετωπίδα της έκδοσης υπάρχει μία χαλκογραφία με παράσταση της υπόδουλης Ελλάδας ως ρακένδυτης γυναικείας μορφής με υψωμένα χέρια σε στάση ικεσίας, ενώ δίπλα της παραμονεύει ο Οθωμανός δυνάστης. Τον Ιούλιο του 1821 κι ενώ η Επανάσταση μαίνεται ήδη στην Ελλάδα, κυκλοφορεί στο Παρίσι γαλλική μετάφραση με τίτλο Σάλπισμα Πολεμιστήριον. Appel aux Grecs. Τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου δημοσιεύεται από τον Κοραή επανέκδοση του έργου του 1801.

Το 1802 ο  Κοραής μεταφράζει την πραγματεία του Τσέζαρε Μπεκαρία, Dei delitti e delle pene με τίτλο Περὶ Ἁμαρτημάτων, καὶ Ποινῶν, πολιτικῶς θεωρουμένων αφιερώνοντας την έκδοση «Τῇ νεοσυντάκτῳ τῶν Ἑπτὰ Νήσων Ἑλληνικῇ Πολιτείᾳ». Το 1823 δημοσιεύει μια επεξεργασμένη μορφή της έκδοσης του 1802, με νέο τίτλο Περὶ Ἀδικημάτων καὶ Ποινῶν και αφιέρωση «Τοῖς μέλλουσι Δικασταῖς τῶν Ἑλλήνων». Η κοραϊκή μετάφραση του έργου του Μπεκαρία περιλαμβάνεται και στις σειρές των εντύπων που φυλάσσονταν στην «Αποθήκη των Βιβλίων», η οποία λειτούργησε από το 1829 εντός του Ορφανοτροφείου της Αίγινας και εφοδίασε τις βιβλιοθήκες που συστάθηκαν με διάταγμα του 1835 «εἰς ἕκαστον τῶν δημοσίων σχολείων τοῦ κράτους».

Στις 6 Ιανουαρίου 1803 ο Κοραής διαβάζει από το βήμα της Société des Observateurs de l’Homme [Εταιρείας των Ανθρωποτηρητών] την ομιλία του στα γαλλικά με τίτλο Mémoire sur l’état actuel de la civilisation dans la Grèce  και θέμα την κατάσταση της ελληνικής παιδείας. Το κείμενο της ομιλίας τυπώνεται τον ίδιο χρόνο και ανατυπώνεται από τον Κοραή το 1818, διατηρώντας όμως την αρχική χρονολογία έκδοσης. Η ελληνική απόδοση εκδίδεται το 1853 στην Αθήνα από τον Αναστάσιο Κωνσταντινίδη, με τον τίτλο Ὑπόμνημα Περὶ τῆς Παρούσης Καταστάσεως τοῦ Πολιτισμοῦ ἐν Ἑλλάδι.

Οι κοραϊκές απόψεις απασχόλησαν την αρθρογραφία των προεπαναστατικών περιοδικών.  Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το άρθρο του Κωνσταντίνου Νικολόπουλου στη Μέλισσα του 1820, όπου αναδημοσιεύεται ο επίλογος του Mémoire του Κοραή , καθώς και το ανυπόγραφο άρθρο του περιοδικού Ἑρμῆς ὁ Λόγιος του 1821, το οποίο υπερασπίζεται τον Κοραή και τις θέσεις του για την ελληνική παιδεία και γλώσσα.

Στα χρόνια του Αγώνα, ο Φιλικός Πέτρος Ηπίτης, προσωπικός γιατρός του Αλέξανδρου Υψηλάντη, ταξιδεύει σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης, όπως αποτυπώνεται στο διαβατήριό του , με σκοπό να έρθει σε επαφή με πολιτικούς και πνευματικούς παράγοντες του εξωτερικού και να εξασφαλίσει την υποστήριξή τους. Μαζί του φέρει μια προκήρυξη προς τους ομογενείς στην Ευρώπη καθώς και μια επιστολή του Δημήτριου Υψηλάντη προς τον Αδαμάντιο Κοραή, χρονολογημένη τον Απρίλιο του 1821, όπου αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Χαῖρε Πρεσβύτα Σοφὲ καὶ κοινὲ Πάτερ τῶν Ἑλλήνων […] κήρυττε μὲ τὴν στεντόρειόν Σου φωνὴν εἰς τὰ σοφὰ ἔθνη τῆς γῆς, πόσον μεγάλα εἶναι τὰ δικαιώματά μας».