Skip to main content

Ρήγας Βελεστινλής

x

Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences des arts et des métiers [Εγκυκλοπαιδεία, ή Κριτικό Λεξικό των Επιστημών, των Τεχνών και των Επιτηδευμάτων], το μνημειώδες έργο που εκδόθηκε από το 1751 έως το 1772 με διευθυντές έκδοσης τους Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ: εδώ οι σελίδες 166-167 με το λήμμα Terre [Γη] από τον 16ο τόμο της πρώτης έκδοσης, ο οποίος τυπώθηκε το 1765.

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, ΕΓΚ 3

x

Το κεφάλαιο Δ’ με τίτλο Περὶ Γῆς από το Φυσικῆς Ἀπάνθισμα Διὰ τοὺς ἀγχίνους καὶ φιλομαθεῖς Ἕλληνας, έργο του Ρήγα Βελεστινλή που εκδόθηκε το 1790 στη Βιέννη από την Τυπογραφία του Ευγενούς Τράττνερ: σελίδες 22-23.

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, Βιβλιοθήκη Μαυροκορδάτου-Μπαλτατζή, ΦΕ-2266

x

Το αυτόγραφο χειρόγραφο του έργου του Ρήγα Βελεστινλή «Φυσικῆς Ἀπάνθισμα Διὰ τοὺς ἀγχίνους καὶ φιλομαθεῖς Ἕλληνας»: εδώ οι σελίδες 42-43, όπου το κεφάλαιο «Περὶ Γῆς».

18 x 12 εκ., φφ. 123

Συλλογή Χειρογράφων, Βιβλιοθήκη Δημητρίου Ποστολάκα, ΕΒΕ 1288

x

Briefe eines Augenzeugen der griechischen Revolution vom Jahre 1821: Nebst einer Denkschrift des Fürsten Georg. Cantacuzeno über die Begebenheiten in der Moldau und Walachey in den 1820 und 1821 [Επιστολές ενός αυτόπτη μάρτυρα της Ελληνικής Επανάστασης από το έτος 1821], έργο που εκδόθηκε το 1824 στη Χάλλη: σελίδα τίτλου και προμετωπίδα με προσωπογραφία του Ρήγα.

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, ΙΣΤ-630-T

x

Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences des arts et des métiers, το μνημειώδες έργο που εκδόθηκε από το 1751 έως το 1772 με διευθυντές έκδοσης τους Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ: εδώ σελίδα τίτλου και σελίδα 509 με το λήμμα Philosophe από τον 12ο τόμο της πρώτης έκδοσης που τυπώθηκε το 1765.

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, ΕΓΚ 3

x

Περὶ Φιλοσόφου, Φιλοσοφίας, Φυσικῶν, Μεταφυσικῶν, Πνευματικῶν καὶ Θείων Ἀρχῶν, έργο του Χριστόδουλου Παμπλέκη που τυπώθηκε το 1786 στη Βιέννη από την Τυπογραφία Ιωσήπου Βαουμεϊστέρου: σελίδα τίτλου και η σελίδα 9, όπου παρατίθεται μεταφρασμένο απόσπασμα από το λήμμα Philosophe της Encyclopédie. 

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, ΦΛΣ-349

x

Ὁ Ἐξωστρακισμὸς τοῦ ἀσεβοῦς Χριστοδούλου τοῦ Μονοφθάλμου τοῦ ἐξ Ἀκαρνανίας, έργο του Δημήτριου Γοβδελά που εκδόθηκε το 1800 στη Βούδα από το τυπογραφείο του Βασιλικού Πανδιδακτηρίου της Ουγγαρίας: σελίδα τίτλου.

Συλλογή Σπανίων και Πολυτίμων, ΘΕΟΛ-4493


ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ

Η Encyclopédie, ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers [Εγκυκλοπαιδεία, ή Κριτικό Λεξικό των Επιστημών, των Τεχνών και των Επιτηδευμάτων] εκδίδεται στη Γαλλία μεταξύ 1751 και 1772 με διευθυντές έκδοσης τους Ντενί Ντιντερό (Denis Diderot) και Ζαν λε Ρον Ντ’ Αλαμπέρ (Jean le Rond d’Alembert). Το μνημειώδες αυτό έργο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, με 71.818 λήμματα και 2.885 πίνακες, επιχειρεί να συνοψίσει το σύνολο των ανθρωπίνων γνώσεων, σύμφωνα με τις αρχές της νεωτερικότητας.

Ο Ρήγας Βελεστινλής περιλαμβάνει αυτούσια μεταφρασμένα αποσπάσματα από την Encyclopédie στο έργο του  Φυσικῆς Ἀπάνθισμα, το οποίο συνθέτει στα τέλη της δεκαετίας του 1780 κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Βλαχία και εκδίδει το 1790 στη Βιέννη. Πρόκειται για εκλαϊκευτικό εγχειρίδιο βασισμένο σε ερανίσματα από γαλλικά και γερμανικά συγγράμματα. Το κείμενο που έχει διαλογική μορφή μεταξύ δασκάλου και μαθητή παραθέτει στοιχεία των φυσικών επιστημών, όπως της αστρονομίας, της φυσικής ιστορίας και της ιατρικής. Στο τέλος ο Ρήγας σημειώνει ότι μεταφράζει και σκοπεύει να εκδώσει ένα ακόμη σημαντικό έργο της νεωτερικής σκέψης, το Esprit des Lois [Το Πνεύμα των Νόμων] του Μοντεσκιέ (Montesqieu). Στο Τμήμα Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος φυλάσσεται και το αυτόγραφο χειρόγραφο από το «Φυσικῆς Ἀπάνθισμα», όπως παραδόθηκε στο τυπογραφείο και από το οποίο έχουν εκπέσει τα τελευταία φύλλα . Το χειρόγραφο είναι βιβλιοδετημένο μαζί με ένα αντίτυπο της έντυπης έκδοσης και μια χαλκογραφία με τη μορφή του Ρήγα. Η προσωπογραφία περιλαμβάνεται και στην έκδοση Briefe eines Augenzeugen der griechischen Revolution vom Jahre 1821 [«Επιστολές ενός αυτόπτη μάρτυρα της Ελληνικής Επαναστάσεως του έτους 1821»] που τυπώθηκε στη Χάλλη το 1824.

Αποσπάσματα από την Encyclopédie , που είτε μεταφράζονται αυτούσια είτε παραφράζονται περιληπτικά, παρατίθενται επίσης στη μελέτη Περὶ Φιλοσόφου του Χριστόδουλου εξ Ακαρνανίας ή Παμπλέκη που τυπώνεται το 1786 στη Βιέννη. Οι απόψεις του προκαλούν την αντίδραση του Πατριαρχείου, με αποτέλεσμα τον αφορισμό του Παμπλέκη τον Νοέμβριο του 1793, τρεις μήνες μετά τον θάνατό του. Το κείμενο του αφορισμού εκδίδεται από τον Δημήτριο Γοβδελά στο έργο του  Ὁ Ἐξωστρακισμὸς τοῦ ἀσεβοῦς Χριστοδούλου τοῦ Μονοφθάλμου τοῦ ἐξ Ἀκαρνανίας , τυπωμένο το 1800 στη Βούδα, όπου αναφέρεται ότι «[…] ὁ παμπόνηρος καὶ μισάνθρωπος Δαίμων ηὗρεν εἰς τοὺς παρόντας αἰώνας ὄργανα παντελοῦς ἀσεβείας καὶ ἀθεΐας, τοὺς Βολταίρους λέγομεν, καὶ Φρανκμαζόνας […] καὶ Ῥοσούς, καὶ Σπινόζας […]».

Εκθέματα